EEN INLEIDING IN DE FILOSOFISCHE ANTROPOLOGIE
INHOUD
In januari van het komende kalenderjaar gaan we starten met een cursus in de filosofische antropologie. Deze lessenreeks kan worden gezien als een vervolg op de inleidende cursus filosofie die in het afgelopen voorjaar is gegeven. Het is niet noodzakelijk om deze cursus gevolgd te hebben om aan de antropologiecursus deel te kunnen nemen, maar het is wel bevorderlijk. In een reeks van acht lessen zullen we filosofisch gaan nadenken over het vraagstuk van de essentie van het mens-zijn. Binnen deze problematiek komen o.a. de volgende vragen aan de orde:
- Is er een essentie van de mens te formuleren?
- Is de mens een samenstel van lichaam en geest of ziel?
- Is het wezen van het mens-zijn te vinden in de vergelijkingen van de mens met het dier of de machine?
- Welke algemene invloeden hebben maatschappelijke en historische structuren, wetenschappelijke ontdekkingen en technologische vernieuwingen op ons mensbeeld en ons mens-zijn?
Na twee inleidende lessen gaan we zes bepalende mensbeelden van denkers uit de geschiedenis van de westerse filosofie bestuderen. Er kan dan een keuze gemaakt worden uit:
- Plato (5e-4e eeuw v. C): de mens als ziel opgesloten in het lichaam.
- Aristoteles (4e eeuw v. C): de mens tussen aanleg en voltooiing.
- Descartes (17e eeuw): de mens als denkende substantie.
- Hume (18e eeuw): de menselijke ziel als product van de verbeeldingskracht.
- Marx (19e eeuw): de mens als een uitkomst van zijn arbeid.
- Nietzsche (19e eeuw): de mens als een wil tot macht.
- Freud (20e eeuw): de mens als een ik tussen oerdriften en sociale conventies.
- Heidegger (20e eeuw): de mens als een openheid in het besef van zijn sterfelijkheid.
- Sartre (20e eeuw): de mens als vrijheid.
- Foucault (20e eeuw): de mens als product van zijn sociale rol.
In de inleiding en de bovengenoemde mensbeelden zullen de volgende begrippen doordacht worden: ziel, lichaam, bewustzijn, zelfbewustzijn, ratio, emotie, subject, object, vrije wil, determinisme, onderbewustzijn, driften, essentie, existentie, evolutie, potentie, doel, ego, macht, sociale controle, dier-zijn, machine, organisme, arbeid, vervreemding.
METHODIEK
De cursus zal de vorm aannemen van een afwisselende combinatie van hoor- en werkcollege. In de werkcollegedelen zullen samen filosofische tekstfragmenten gelezen worden. In beide delen kunnen natuurlijk vragen gesteld worden en is er uiteraard ruimte voor discussies. Ook zal er een syllabus beschikbaar zijn waarin korte samenvattingen van filosofische mensbeelden, een begrippenlijst en de tekstfragmenten zijn opgenomen.
DOCENT: Erik Reijnen
Ik heb filosofie gestudeerd aan de Katholieke Universiteit Nijmegen en de Friedrich Alexander Universität Nürnberg-Erlangen in Duitsland. Sinds 2001 ben ik werkzaam als docent filosofie in het voortgezet onderwijs. Tegenwoordig geef ik in Nijmegen les aan het Canisius College en de NSG Groenewoud. In het recente verleden heb ik daarnaast filosofielessen verzorgd op het Dominicus College Nijmegen.
INSCHRIJVEN:
De cursus zal waarschijnlijk weer gegeven worden op de donderdagavond van 19.30-21.30 uur. Locatie: nog niet bekend.
U kunt zich al inschrijven via het e-mailadres van de coördinator Carla Schumbera